حسابداری ارزی چیست؟

حسابداران و مدیران مالی در صورت کار در شرکتی که در زمینه معاملات ارزی فعالیت می کند، با چالش های ویژه حسابداری ارزی مواجه می شوند. نحوه ثبت حساب ارزی در دفاتر و نحوه ثبت حسابداری ارزی در پایان سال از مهمترین مواردی است که در حسابداری ارزی مورد توجه قرار می گیرد. در این مقاله از سری مقالات آموزش حسابداری به این موارد و بسیاری از موضوعات دیگر در مورد سوابق حسابداری مبادلات ارزی خواهیم پرداخت.

حسابداری ارزی مجموعه ای از فرآیندهای حسابداری است که برای ثبت معاملات انجام شده به ارزهای خارجی (مانند دلار، درهم و غیره) استفاده می شود. هنگام حسابداری ارزی باید به نحوه حسابداری وجوه ارزی، حسابداری نرخ مبادله ای در پایان سال، حسابداری فروش ارز حاصل از صادرات و مواردی از این دست توجه ویژه ای داشت.

مهم ترین چیزی که سوابق حسابداری ارزی را تحت تاثیر قرار می دهد و کار حسابدار را سخت می کند، نوسانات مرتبط با قیمت ارز است.
فرض کنید در ابتدای سال 10000 دلار برای تراکنش دریافت می کنید و یک سند حسابداری برای آن ثبت می کنید. در پایان سال مالی، این نرخ بیش از دو برابر خواهد شد. حال باید سود شرکت را بر اساس ارزش ریالی معامله مورد نظر در زمان معامله و بر اساس نرخ ارز در پایان سال مالی محاسبه کنید؟

حسابدار ارزی باید ارزش معاملات را برای معاملات انجام شده به ارزهای خارجی به ارز حسابداری تبدیل کند.

واحد پول گزارشگری در حسابداری ارزی چیست؟

بر اساس استاندارد حسابداری شماره 16 که کمک زیادی به ثبت حسابداری ارزی می کند، واحد پول گزارشگری واحد پولی است که در صورت‌های مالی شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبیعتاً در ایران که واحد پول ملی ریال است، باید از ریال به عنوان واحد پول گزارشگری در صورت های مالی استفاده شود. برخلاف واحد پول گزارشگری، ارز را نیز می توانیم به خوبی تعریف کنیم. در واقع به هر نوع واحد پولی غیر از واحد پول گزارشگری، ارز گفته می شود.

چه تفاوتی بین واحد پول گزارشگری و واحد پول عملیاتی وجود دارد؟

یکی از مواردی که باید در مورد نحوه ثبت حساب ارزی در دفاتر به خاطر داشت، تفاوت بین واحد پول گزارشگری و واحد پول عملیاتی است. صورتهای مالی که صورتهای اصلی واحد حسابداری است بر اساس واحد پول گزارشگری تهیه می شود. محیط اقتصادی فعالیت اصلی واحد تجاری معمولاً محیطی است که اکثریت وجوه نقد واحد تجاری در آن ایجاد و مصرف می شود. برای تعیین واحد پول عملیاتی، باید عوامل زیر را در نظر بگیریم:

• واحد پولی که با آن قیمت فروش کالا و خدمات عمدتاً تعیین و تنظیم می شود.
• واحد پولی که بیشترین دستمزد و مواد با آن تهیه و پرداخت می شود.

به عنوان مثال، اگر شرکت شما در ترکیه شعبه خارجی دارد، واحد پول عملیاتی شما لیر و واحد پول گزارشگری شما ریال ایران در نظر گرفته می شود.

تسعیر ارز در حسابداری چیست؟

طبق استاندارد شماره 16، «تسعیر فرآیندی است که طی آن اطلاعات مالی مبتنی بر ارز به واحد پول گزارشگری بیان می شود». در واقع می‌توان گفت برای کسانی که ثبت حسابداری تسعیر ارز را انجام می‌دهند، تسعیر ارز همان تبدیل یک صورت مالی بر حسب یک ارز مشخص به یک صورت مالی بر اساس واحد گزارشگری است. ممکن است تسعیر ارز وقتی انجام شود که وارد معامله با طرف‌های خارجی می‌شویم که واحد پول متفاوتی دارند یا وقتی که در معاملات داخلی خودمان از مبادلات ارزی استفاده می‌کنیم. در هر دو صورت باید تسعیر ارز را به کار ببریم.

نرخ تسعیر ارز

برای ثبت حسابداری تسعیر ارزی در پایان سال یا محاسبه سود و زیان تسعیر ارز، اولین کاری که باید انجام دهید شناسایی نرخ تسعیر ارز است. نرخ تسعیر ارز در واقع نرخ تبدیل دو ارز به یکدیگر است. در مورد نرخ تسعیر ارز با دو نوع نرخ تسعیر مواجه هستیم: نرخ مستقیم و نرخ غیرمستقیم. نرخ مستقیم به تعداد واحد از پول داخلی گفته می شود که باید برای دریافت یک واحد از پول خارجی پرداخت کنیم. نرخ غیرمستقیم نیز به تعداد واحد پول خارجی که باید برای به دست آوردن یک واحد از پول داخلی مبادله شود اشاره می‌کند.

نرخ تسعیر ارز، همانطور که در استانداردهای حسابداری تعریف شده است، نرخ تبدیل دو واحد پول به یکدیگر است که در فرآیند تسعیر ارزی استفاده می شود. مثلاً وقتی دلار یا لیر را به ریال ایران تبدیل می کنیم، ریال ایران را به دلار یا لیر تبدیل می کنیم و حتی وقتی دو ارز خارجی را به یکدیگر تبدیل می کنیم (مثلاً وقتی لیر را به دلار تبدیل می کنیم).

برای بدست آوردن نرخ تسعیر ارز، توصیه استاندارد حسابداری 16 استفاده از نرخ ارز موجود است. یعنی هیچ منبع رسمی نرخ ارز را اعلام نمی کند. به نظر ما معتبرترین منبعی که می توانید برای اطلاع از نرخ ارز استفاده کنید، سامانه سنا ریت است. اما همانطور که در چند سال گذشته شاهد بودیم، شوک هایی در بازار در روزهای خاصی از سال وجود دارد که باعث تغییرات شدید و موقت قیمت می شود. در این موارد می توانید از میانگین نرخ ماهانه استفاده کنید. توجه داشته باشید که اگر می خواهید از میانگین ماهانه استفاده کنید، به یاد داشته باشید که یکنواختی روش را رعایت کنید و از میانگین نرخ ماهانه برای تمام روزهای سال استفاده کنید.

استاندارد تسعیر ارز چیست؟

استاندارد شماره 16 حسابداری با عنوان تسعیر ارز به طور مفصل به موضوع تسعیر ارز می‌پردازد. با مطالعه این استاندارد به صورت کامل با تعاریف مرتبط با تسعیر ارز و انواع طبقه‌بندی‌ها و شرایط مربوط به آثار تغییر نرخ ارز آشنا می‌شوید.

حسابداری ارزی چگونه انجام می شود؟

برای آشنایی با نحوه ثبت اسناد حسابداری ارزی در دفاتر و حتی نحوه ثبت تسهیلات ارزی باید بر عملیات تسعیر ارز مسلط باشید. معامله تسعیر ارز زمانی شروع می شود که ما با استفاده از ارز مبادله ای انجام دهیم. مثلاً فروش در خارج از کشور یا خرید مواد و کالا از خارج. اگر شرکتی مبادله خود را با ارزهای مختلف انجام می دهد، بهتر است تمامی این ارزها را به صورت جداگانه در سیستم حسابداری خود تعریف کند.

پس از تعریف هر یک از این ارزها و تعیین میزان تراکنش های انجام شده با هر یک از آنها، باید موجودی هر یک از آنها را به واحد پول گزارشگری خود تبدیل کنیم. محاسبه سود و زیان حاصل از مبادلات ارزی کار سختی نیست. به سادگی مقدار موجودی ارز را در نرخ مبادله ضرب کنید تا موجودی خود را بر اساس ارز گزارش شده بدست آورید. یکی دیگر از مسائل دشوارتر و مهمتر، تفاوت تسعیر ارز است.

تفاوت ناشی از تسعیر میزان معینی از یک ارز به واحد پول گزارشگری با نرخ‌های تسعیر متفاوت. برای مثال ممکن است شما به عنوان حسابدار یک شرکت صادراتی برای ثبت حسابداری فروش ارز حاصل از صادرات، در ابتدای سال پس از تسعیر یک میلیون دلار با نرخ 28 هزار تومان به مانده 280 میلیارد ریال برسید و در پایان سال به دلیل تغییر نرخ ارز به 30 هزار تومان، مانده ریالی شما به 300 میلیارد ریال افزایش پیدا می‌کند. به تفاوت بین این دو مبلغ، تفاوت تسعیر گفته می‌شود.

حسابداران باید تفاوت تسعیر ارز را مستند کرده و در صورت سود و زیان تسعیر ارز ثبت کنند (بر اساس افزایش یا کاهش نرخ ارز).

اقلام پولی و اقلام غیر پولی در ثبت حسابداری تسعیر ارز

برای ثبت حسابداری ارزی باید بدانیم که شامل چه مواردی می شود و چه مواردی را شامل نمی شود. ما مجاز به مبادله با اقلام پولی هستیم، اما مجاز به مبادله با اقلام غیر پولی نیستیم.

اقلام نقدی، وجه نقد و دارایی ها و بدهی هایی هستند که باید در ازای مقدار ثابت یا قابل تعیین وجه نقد دریافت یا پرداخت شوند. مثلاً پیش پرداخت ها، طلبکاران ارزی، بدهکاران ارزی، موجودی حساب های ارزی ما در بانک های مختلف، وجوه ارزی که در شرکت نگهداری می کنیم.

بنابراین در حوزه حسابداری ارزی اقلام غیر پولی شامل اقلامی مانند موجودی کالا می شود که قابل تسعیر نیستند. یعنی مثلاً اگر محصولی را از یک کشور خارجی خریداری کرده باشید و پس از مدتی نرخ ارز تغییر کند، موجودی کالای شما در تسعیر ارز لحاظ نمی شود.

عوامل موثر بر نرخ ارز

آگاهی از عوامل موثر بر نرخ ارز می تواند به شما به عنوان یک حسابدار کمک کند تا توانایی بیشتری در پیش بینی بازار ارز و تاثیر آن بر کار خود داشته باشید و در نهایت گزارش بهتری از نرخ ارز در پایان سال تهیه کنید. عوامل زیر مهمترین عوامل موثر بر نرخ ارز هستند:

• تغییر در نرخ تورم
• تغییرات در نرخ بهره
• تغییر در میزان بدهی دولت
• بی ثباتی در عرصه سیاسی

نرم افزار حسابداری ارزی چیست؟

در برخی شرکت ها لازم است با استفاده از نرم افزار حسابداری اسناد ارزی و ریالی را به صورت همزمان ذخیره کنند. این می تواند در شرکت های مختلف اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، شرکت هایی که وارد یا صادر می کنند، پیمانکاران ایرانی که در کشورهای خارجی فعالیت می کنند، شرکت های ایرانی که با پیمانکاران خارجی همکاری می کنند و شرکت های ایرانی که با شرکت های خارجی در قالب سرمایه گذاری مشترک یا انواع دیگر رابطه دارند.

نرم افزار حسابداری سپیدار گزینه های زیر را برای حسابداری ارزی در اختیار شما قرار می دهد:

• ثبت و گزارش چند ارزی
• تسعیر خودکار
• ثبت فاکتور فروش به صورت ارزی
• تسویه ارز
• تعریف ارزهای جدید توسط کاربر
• مطابقت با فرض واحد پولی ثابت در حسابداری

نرم افزار حسابداری چند ارزی

برای انتخاب نرم افزار حسابداری ارزی باید از قابلیت چند ارزی بودن آن مطمئن شوید. چند ارزی به این معنی است که نرم افزار می تواند فعالیت های شما را با ارزهای مختلف ثبت و گزارش کند. در نرم افزار سپیدار می توانید با توجه به نیاز خود ارزهای مختلفی را تعریف کنید و از یکی از این موارد استفاده کنید.

پیشنهاد ما این است که برای ثبت حسابداری ارزی با استفاده از نرم افزار حسابداری شرکتی و فروشگاهی سپیدار سیستم، دقت و صحت در امور مالی کسب و کار خود را برای مدیریت هزینه های مالی خود دوچندان کنید. برای مشاوره و اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان آریا تراز تماس بگیرید. همکاران ما آماده پاسخگویی به سوالات شما خواهند بود.

شرکت آریا تراز نمایندگی فروش سپیدار سیستم و نرم افزار حسابداری سپیدار به همراه پشتیبانی و آموزش با مناسب ترین قیمت می باشد.