طبقه بندی مشاغل

هر شغلی شرایط کاری خاص خود را دارد و با توجه به شرایط خود به پیش نیازهایی احتیاج دارد و عواملی مانند میزان حقوق دریافتی و سایر مزایا بر اساس این پیش نیازها تعیین خواهد شد. وزارت تعاون، کار و رفاه در تلاش برای استانداردسازی فعالیت‌های اقتصادی، قوانینی مانند بیمه کارکنان، حداقل دستمزد و جداول طبقه بندی مشاغل را وضع کرد و با استفاده از این قوانین، بسیاری از مردم توانستند به دستمزد عادلانه‌تری دست یابند.

طرح طبقه بندی مشاغل یکی از قوانین کار است. این طرح شرایطی را برای کل نیروی کار فراهم می کند و بر اساس این طرح، هر شغل دارای مجموعه وظایف خاصی است. همچنین کارگر در هر سمت با توجه به فعالیتی که انجام می دهد حقوق دریافت می کند. اجرای این طرح برای تمامی شرکت ها الزامی است. در این مقاله به طرح طبقه بندی مشاغل، اهداف، ذینفعان و دستورالعمل های آن می پردازیم.

طرح طبقه بندی مشاغل چیست؟

تقسیم بندی کلیه مشاغل در هر سازمان از بالاترین سطح شغلی تا پایین ترین سطح شغلی را طبقه بندی مشاغل می گویند که بر اساس عواملی مانند تجربه، مهارت، اهمیت، وظایف و … صورت می گیرد.

طرح طبقه بندی مشاغل که مدتی است در نظام قانون کار ایران مشخص شده و پس از اجرای آن برای بسیاری از افراد شاغل نامی آشناست، شامل تمامی جزئیات موقعیت شغلی اعم از تحصیلات، مهارت ها و توانایی های مورد نیاز برای انجام است. مسئولیت ها زمینه کاری، انتظارات فرد شاغل در آن سمت است و در نهایت میزان حقوق دریافتی بر اساس تمامی موارد ذکر شده تعیین می شود. اجرای این طرح از سوء استفاده کارگران و استانداردسازی محیط های کار جلوگیری کرد.

لازم است هر شاغلی اعم از کارگر یا کارمند، حقوق، حدود وظایف و شرح کامل شغل خود را بداند، زیرا در غیر این صورت ممکن است با استثمار بیشتر کارفرما مواجه شود. طرح طبقه بندی مشاغل با تعریف دقیق ترین حقوق و تدوین شرح کامل هر شغل از این بهره کشی و سوء استفاده جلوگیری می کند.

در طرح طبقه بندی مشاغل گنجانده شده است:

در مواد 48 و 49 قانون کار آمده است که دو نوع مشاغل ملزم به اعمال طرح طبقه بندی مشاغل هستند:

1- کارگاه های بیش از 50 کارگر

۲- شرکت های خدماتی اعم از پیمانکاری و تامین نیروی انسانی طرف قرارداد با مراجع اجرایی

بنابراین قانون طبقه بندی مشاغل شامل کسانی می شود که در کارگاه هایی با حداقل 50 کارگر و یا در شرکت هایی که در استخدام دستگاه های اجرایی هستند مشغول به کار هستند. کارفرمایان ملزم به معرفی طرح طبقه بندی مشاغل و اعمال آن برای تمامی کارکنان خود هستند.

اهداف طرح طبقه بندی مشاغل

یکی از مشکلات پیش روی نیروی کار نبود دستمزد و مزایای کافی است. افراد با تجربه، دانش و تخصص کمتر ممکن است نسبت به افراد با تجربه و تخصص بیشتر دستمزد و مزایای بیشتری دریافت کنند و این باعث ایجاد رنجش در بین کارکنان یک گروه می شود. یکی از مهمترین اهداف طرح طبقه بندی مشاغل رفع این نارضایتی در تمامی گروه ها با ارائه دستمزدها و مزایای استاندارد و متناسب با دانش، تخصص و سابقه کاری افراد است. همچنین این طرح با ایجاد استاندارد در فرآیند استخدام افراد برای پست های شغلی مختلف، نظم و هماهنگی بیشتری به این فرآیند می دهد و از استخدام افراد نالایق در پست های نامناسب جلوگیری می کند.

یکی دیگر از اهداف طرح طبقه بندی مشاغل کاهش تفاوت های معمول بین کارکنان و مدیران در محیط کار است که با تعریف دقیق وظایف و مسئولیت ها امکان پذیر است. به این ترتیب هدف مهم تری حاصل می شود و آن این است که با تعریف دقیق وظایف و مسئولیت ها، حوزه اختیارات هر فرد در سمتی که در آن کار می کند مشخص می شود، زیرا کارفرما از نظر قانونی نمی تواند انتظار داشته باشد که فرد در آن شغل کار کند.

دستورالعمل اجرای طرح طبقه بندی مشاغل

نحوه اجرای طرح طبقه بندی مشاغل، شرایط کارگاه ها، ضوابط ترفیع و انتقال افراد به پست های شغلی، مبالغ پرداخت مزایا و سایر جزئیات طرح را در واقع دستورالعمل اجرای طرح طبقه بندی مشاغل می نامند. . این دستورالعمل ها برای انواع شغل ها متفاوت است و هر نوع کار جزئیات و دستورالعمل های خاص خود را دارد. در زیر به عنوان مثال طرح طبقه بندی مشاغل کارگر و معلم را توضیح خواهیم داد.

طرح طبقه بندی مشاغل کارگری

48 و 49 قانون کار مطابق با نظام سنجش کار تهیه و به تصویب وزارت کار رسیده است. در این موارد به چند نکته اشاره می شود:

• در اجرای این طرح تفاوتی بین کارگران پاره وقت، تمام وقت، فصلی، موقت و … وجود ندارد و کلیه کارگران با هر نوع قراردادی مشمول این طرح خواهند شد.
• هنگام تطبیق نقاط قوت با جدول طبقه بندی مشاغل، در صورت نبود تحصیلات لازم، می توان تجربه و سطح مهارت فرد را نیز در نظر گرفت.
• در طبقه بندی مشاغل کارگری آسان ترین شغل با ضریب یک در نظر گرفته می شود و این ضریب بسته به سختی و پیچیدگی کار و همچنین تخصص افراد در سایر سطوح شغلی افزایش می یابد.
• این نسبت هر سال با افزایش تجربه، سابقه کاری و تحصیلات افزایش می یابد و در نتیجه موقعیت کاری افراد نیز بهبود می یابد.

برای تعیین حقوق هر کارگر باید به جداول حقوق سال جاری مراجعه کرد. در این جداول افراد در 20 گروه مختلف طبقه بندی شده و دستمزد پایه روزانه برای هر گروه مشخص شده است.

یکی از نتایج اعمال طبقه بندی مشاغل برای کارگران، افزایش سالانه دستمزد نسبت به رابطه شغلی پایه به صورت خودکار با افزایش سابقه کار است.

همانطور که گفته شد طرح طبقه بندی مشاغل شامل کلیه مشاغل می شود و شغل معلمی از شمول این طرح مستثنی نیست. در این طرح وزارت آموزش و پرورش معلمان و کارکنان خود را در سطوح مختلف طبقه بندی کرده و برای هر یک از معلمان و کارکنان فرصت ارتقاء را فراهم کرده است. بر اساس این طرح، هر فرد شاغل در این وزارتخانه در یکی از درجات شغلی طبقه بندی می شود و با توجه به عنوان شغلی، به شرح وظایف، حقوق و مزایای ویژه خود دسترسی خواهد داشت.

طرحی برای طبقه بندی مشاغل معلمان

در مورد طرح طبقه بندی مشاغل تدریس چند نکته وجود دارد:

• معلمان به ردیف معلمان، معلمان دوره راهنمایی یا دبیرستان سه ساله اول، معلمان سه ساله دوم دبیرستان، دانش آموزان هنر، مربیان آموزشی، مشاوران آموزشی، بهورزان، مدیران آموزشی تقسیم می شوند.
• برای هر یک از رده های شغلی مندرج در آیین نامه اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل معلم، تعریف مشخص و حقوق و مزایای خاصی در نظر گرفته شده است.
• مزایای طرح طبقه بندی مشاغل معلم برای همه کارکنان تمام وقت و قراردادی در تمام پست ها قابل دسترسی است.

طرح طبقه بندی مشاغل به منظور جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی و تامین امنیت شغلی کارکنان تصویب شده است. این طرح با طبقه‌بندی مشاغل بر اساس معیارهای مرتبط با آن شغل، فرصتی برای ارتقای شغلی، اطمینان از قرار گرفتن آنها در موقعیت شغلی مناسب و بهبود موقعیت شغلی با افزایش سطح فعالیت برای هر یک از کارکنان از گروه فراهم می‌کند.

پیشنهاد میکنیم مقاله اخیر وبلاگ آریا تراز فرداد را در مورد بازخرید مرخصی، فرمول محاسبه آن و برای آشنایی هرچه بیشتر با نحوه محاسبه و مطالبه آن مطالعه کنید.